Çevre Dostu Film Yapımını Destekleyen Girişimler

Sinema ve televizyon endüstrilerinin karbon ayak izinin azaltılması küresel çapta bir zorunluluk haline geliyor. Her ne kadar sürdürülebilir uygulamalar tüm yapımlarda benzerlik gösterse de ülkelerin yerel ihtiyaçlarını anlamak ve ulusal stratejiler geliştirmek önemli. Bu nedenle her ülkenin ulusal film fonları, televizyon kanalları ve yapımları ile işbirliği geliştirmesi ve İklim Değişikliği Eylem Planı’na aktif bir şekilde katkı sağlaması gerekiyor.

Avrupa ve Kuzey Amerika’da 2000’li yılların başından beri bu amaçla çalışan kuruluşlar ve girişimler bulunuyor. Amerikan Yapımcılar Sendikası (PGA), Britanya Film ve Televizyon Sanatları Akademisi (BAFTA) dahilinde albert, Fransa’da Ecoprod ve İtalya’da Green Film ve benzeri yapılar sinema ve televizyon sektörüne iklim krizi farkındalığı ve yeşil yapım uygulamaları hakkında bilgi sağlamaya çalışıyor. Bu kuruluşların sektörün çevreye etkisini bilimsel metotlarla ölçebilmesi ve karbon ayak izini azaltacak öneriler geliştirmesi oldukça önemli. Çok sayıda yapıma ev sahipliği yapan bu ülkelerde bu tür inisiyatiflerin sürdürülebilir uygulamalara yönelmesinin önemli bir diğer katkısı büyük medya kuruluşları üzerinde baskı oluşturabilmeleri.

Sinema ve televizyon sektörüne özel olarak geliştirilmiş karbon ölçüm sistemleri ile elektrik, su ve yakıt tüketimi, araç kullanımı, set malzemelerinin kullanımı, atık yönetimi gibi temel alanlarda hesaplamalar yapılıyor. Bu hesaplama sonuçları yapımda yer alan kişi sayısı, çekim sayısı, sahne tasarımı ve mekân kullanımı gibi özelliklere bağlı olarak değişkenlik gösteriyor. Örneğin; korunması gereken doğal bir alan içerisinde çekim yapmak yerine dijital görüntüleme tekniklerinden faydalanmak; sette harcanan süreyi azaltmak için çekim sıralamasını enerji tüketimini esas alarak yeniden organize etmek; yeni malzemeler almak yerine ikinci el ürünler, kostümler kullanmak; tek kullanımlık malzemelerden kaçınmak, geri dönüştürülebilen ürünler kullanmak… gibi temel uygulamalar karbon salımında azalma sağlıyor. Bu sürecin senaryo yazımı ve prodüksiyon öncesi aşamadan başlayarak filmin seyirciye ulaştırılma şekline kadar yapım sürecindeki her bir unsuru kapsayacak şekilde planlanması gerekiyor. Bu kuruluşlar yalnızca karbon ölçümü değil, aynı zamanda bu uygulamaları kolaylaştıracak rehberler de sağlıyor.

Amerika Birleşik Devletleri’nde sektörel dönüşümün öncülüğünü Amerikan Yapımcılar Sendikası (PGA) sağlıyor. Ulusal PGA Green girişimi, eğlence endüstrisinde sürdürülebilirliği etkin bir şekilde teşvik etme amacıyla 2008’de kuruldu. PGA Green, GreenProductionGuide.com‘u The Sustainable Production Alliance (SPA) [Sürdürülebilir Yapım Birliği] ile iş birliği dahilinde kurdu. Bu web sitesinin aracılığıyla yapımlarda kullanılabilecek kontrol listeleri, karbon ayak izi ölçümü ve uluslararası tedarikçi rehberi gibi kaynaklar paylaşıyor. ABD’de bulunan stüdyoların neredeyse tamamı PGA’in ölçümlerini kullanıyor. Aynı zamanda endüstriye dair kapsamlı raporlar hazırlıyor, iyi örnekleri inceliyor ve eğitim materyalleri sağlıyor. Sektörel karbon ayak izinin en yüksek olduğu ülkelerden biri olması ile ABD’nin bu girişimi aslında diğer ülkelerdeki çabaları da etkiliyor. PGA Green sektördeki nüfuzunu ulusal ve uluslararası film festivallerinde göstermesi, sürdürülebilirlik ve iklim zirvelerinde yer alması, bilimsel kaynakları sektöre uygun hale getirmesi ve meslek örgütlenmesini sağlaması ile etkin bir rol oynuyor.

Birleşik Krallık’ta BAFTA tarafından kurulan albert Konsorsiyum da PGA ile benzer çalışmalar yürütüyor. 2011 yılında kurulan albert, küresel sinema ve televizyon endüstrisine prodüksiyonların çevresel etkilerini azaltma ve sürdürülebilir bir gelecek için farkındalık yaratacak içerikler oluşturma konusunda rehberlik sağlıyor. Prodüksiyonda ve içerikte çevre dostu uygulamaların nasıl benimsenmesi gerektiğine dair rehberleri ve prodüksiyon şirketlerinin faydalanabildiği karbon ayak izi ölçümüyle entegre edilmiş sertifikasyon programı bulunuyor. Çevre dostu tedarikçi bilgisi sağlamasının yanı sıra endüstriye dair Britanya merkezli raporlar hazırlıyor, iyi örnekleri inceliyor ve eğitim materyalleri sağlıyor. BBC, Sky, Netflix gibi yayıncılarla karbon ayak izini düşürmeleri yönünde çalışmalar yapıyor. BAFTA albert’ın geliştirdiği karbon ayak izi ölçümü Britanya Film Enstitüsü’nün (BFI) film fonu başvuruları için zorunluluk haline getirildi. Prodüksiyonların çevreye zararlı etkisini azaltmaya yönelik teşviğin yanı sıra BAFTA albert, Glasgow’da düzenlenen COP26’da hazırlanan “İklim İçerik Taahhüdü” (Climate Content Pledge) ortaklığında yer alan BBC, Channel 4, RTE ve Sky gibi yayıncılarla içerikte çevresel sürdürülebilirlik bilincini geliştirme çalışmaları yapıyor.

Sinema ve TV sektörünün karbon ayak izini düşürmeye yönelik çalışmalar yürüten bir başta girişim ise Trentino Film Komisyonu’nun teşviğiyle kurulmuş Green Film. İtalya merkezli bu inisiyatif prodüksiyonların karbon ayak izini düşürmeye yönelik puanlama sistemi ile danışmanlık hizmeti ve sertifika sağlıyor. Enerji tasarrufu, ulaşım ve konaklama, yiyecek, materyal kullanımı, atık yönetimi ve çevre duyarlılığına dikkat çekme alanlarıyla ayrılan sertifika programına başvuruda bulunan prodüksiyonlar ilgili kriterlere göre inceleniyor.

Benzer bir diğer girişim ise 2009’da Fransa’da kurulan ve film ve televizyon endüstrisinin çevresel sürdürülebilirliğe geçişini destekleyen Ecoprod. Audiens, CST, Film Paris Region ve Canal +, France TV ve TF1 gibi yayıncıların kurduğu Ecoprod aynı zamanda ücretsiz araçlar sağlayan birmerkezdir. Bu araçlar arasında CNC tarafından onaylanmış karbon ayak izi hesaplayıcı olan Carbon’Clap öne çıkıyor. Ayrıca sürdürülebilir prodüksiyon rehberleri sunuyor. Ecoprod’un yakın zamanda bir etiket geliştirdiği ve filmleri sertifikalandırmaya başlayacağı da duyuruldu.

Bu tür inisiyatiflerin gezegenin faydasına bir şeyler yapma çabasının güzel bir sonucu da kaynaklarını herkese açmış olmaları. PGA Green, BAFTA albert, Green Film ve Ecoprod’un web sayfalarından rehberlerine erişebilir, filmlerinizi planlarken çevreye duyarlı kararlar alabilirsiniz.

Türkiye’de bu tür bir girişimin olmaması ve sinema eğitimi alan ya da sektörde çalışan kişilere pratiğe yönelik öneriler sağlayan bir kaynağın bulunmamasının doğurduğu ihtiyacı karşılayabilmek için EkoFilm: Sürdürülebilir Yapım Platformu kuruldu. Platform, yurt dışında aktif çalışan bu tür girişimlerden faydalanırken Türkiye’nin ihtiyaçlarını, avantajlarını ve dezavantajlarını belirlemek amacıyla sektörle sıklıkla iletişim kuruyor. Araştırma, anket çalışması ve örnek uygulamaların incelemesiyle geliştirilecek olan rehberler ve eğitimler ile Türkiye’deki film sektörünün çevre duyarlılığını artırmayı hedefleniyor.