SKA Uyum 
Filmuniversität Babelsberg KONRAD WOLF’un Sürdürülebilirlik Bürosu ve ERASMUS Projesi GEM – Green Education in Media tarafından organize edilen Sürdürülebilir Film Okulu Günü 2025, film ve medya eğitim kurumlarını bir araya getirerek sürdürülebilir film yapımına dair kritik tartışmaları gündeme taşıdı. 21 Şubat 2025’te Berlin’de Mediadesign Hochschule ev sahipliğinde düzenlenen etkinlik, yeşil film yapımı konusundaki gelişmeleri ele alarak akademik düzeyde farkındalık yaratmayı amaçladı.
Sürdürülebilir Film Yapımı ve İleriye Dönük Adımlar
Sinema sektörü sadece hikâyeler anlatan bir alan olmanın ötesinde, üretim süreçleriyle büyük bir ekolojik ayak izi bırakan bir endüstri. Geleneksel film yapımı süreçleri yüksek enerji tüketimi, karbon salımı, setlerde aşırı kaynak kullanımı ve atık üretimi gibi pek çok çevresel soruna neden oluyor. Ancak günümüzde küresel iklim kriziyle mücadele etmek için her sektörde olduğu gibi sinema sektöründe de sürdürülebilir üretim pratikleri giderek daha fazla gündeme geliyor.
Avrupa ve Kuzey Amerika’da birçok yapım şirketi ve film fonu, çevre dostu yapım standartlarını benimsiyor ve sürdürülebilir film yapımına geçişi teşvik ediyor. Yeşil yapım rehberleri ve sertifikasyon sistemleri, film ekiplerinin sürdürülebilir yapım yöntemlerini öğrenmesine ve uygulamasına yardımcı oluyor . Türkiye’de bu dönüşüm henüz yeni başlıyor olsa da Başkent Üniversitesi Yaratıcı Kültür Endüstrileri Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin de destekçileri arasında yer aldığı EkoFilm: Sürdürülebilir Yapım Platformu gibi girişimler sektörde farkındalık yaratmayı amaçlıyor ve sürdürülebilir film yapımına yönelik rehberler oluşturmak için çalışmalar yürütüyor.
Sürdürülebilir Film Yapımında Sinema Eğitimi Neden Kritik Bir Noktadır?
Sinema sektöründe sürdürülebilir bir dönüşümün sağlanabilmesi için eğitim en temel başlangıç noktasıdır. Film yapımcıları, yönetmenler, sanat yönetmenleri ve yapım ekipleri, eğitim süreçlerinde sürdürülebilirlik bilincini kazanmadıkça sektörde kalıcı bir değişim yaratmak mümkün olmayacaktır. Sinema okullarında sürdürülebilir yapım yöntemlerinin öğretilmesi, öğrencilerin daha kariyerlerinin başında çevre dostu çözümleri benimsemelerini sağlayacaktır.
İşte tam da bu çerçevede, Sürdürülebilir Film Okulu Günü 2025’in odak noktalarından biri, film eğitiminde sürdürülebilirlik anlayışının nasıl geliştirilebileceğiydi. GEM – Green Education in Media’dan Björn Stockleben, Film School Lodz’dan Malgorzata Kotlinska, PACESETTERS’dan Joe Lockwood ve Green Film School Alliance’dan Kent Hayward’ın bulunduğu etkinlikte, Başkent Üniversitesi GSTMF, Film Tasarımı ve Yönetimi Bölüm Başkanı olarak ben de konuşmacı olarak yer aldım. Film eğitiminde yeşil film yapımının nasıl entegre edilebileceği, prodüksiyon süreçlerinde çevre dostu yaklaşımların nasıl uygulanabileceği ve öğrencilerin sürdürülebilirlik bilinciyle yetiştirilmesi gibi konular vurgulandı.
Sürdürülebilir Film Yapımı için Nasıl Bir Eğitim Programı Tasarlanmalı?
Film endüstrisi büyük bir dönüşümden geçerken yapım süreçlerinin karbon ayak izini azaltmaya yönelik uygulamalar kritik önem taşıyor. Sürdürülebilir Film Okulu Günü bu noktada akademisyenleri, öğrencileri ve sektör profesyonellerini bir araya getirerek bu değişimin birlikte nasıl hızlandırılabileceğine dair çözümler sunan bir platform işlevi gördü.
Sürdürülebilir bir film endüstrisi oluşturmanın en temel adımı, eğitim sisteminde bu bilinci yerleştirmekten geçiyor. İşte bu çerçevede, etkinliği düzenleyen oluşumlardan Green Education in Media (GEM) projesi, medya ve film eğitiminin çevresel gerçeklerle yeniden bağlantı kurmasını hedefleyerek hem üretim süreçlerinin çevresel etkilerini azaltmaya hem de içerik üretimi yoluyla toplumsal farkındalık yaratmaya odaklanıyor. Günümüzde film, oyun ve dijital medya eğitim programları, genellikle sanal dünyalar yaratmaya odaklanırken bu süreçlerin çevre üzerindeki etkileri göz ardı ediliyor. GEM projesi, alternatif medya öğrenme alanları oluşturarak doğayı bir eğitim ortamı olarak benimsemeyi teşvik ediyor. Bu yaklaşım, öğrencileri yalnızca teknik becerilerle değil, aynı zamanda sürdürülebilir üretim pratikleri ve çevresel sorumluluk bilinciyle donatmayı amaçlıyor.
Benzer bir şekilde, Başkent Üniversitesi Film Tasarımı ve Yönetimi Bölümü, sürdürülebilir film yapımı konusunda eğitim programlarını zenginleştiriyor ve öğrencileri çevresel farkındalıkla üretim yapmaya teşvik ediyor. Sürdürülebilirlik ve Yaratıcı Endüstriler dersi, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini temel alarak film sektöründe çevreye duyarlı üretim pratiklerini ve yaratıcı sektörlerde sürdürülebilirliği kapsamlı bir şekilde ele alıyor. Senaryo Yazımı I dersinde, sürdürülebilir film yapımına yer verilerek senaryolarda yeşil temaların nasıl işlenebileceği, karakter yaratımına nasıl entegre edilebileceği ve anlatının çevresel farkındalık oluşturma gücü vurgulanıyor. Sanat Yönetmenliği dersinde, set tasarımı ve yapım tasarımında çevre dostu alternatifler üzerine yoğunlaşarak; öğrencilere sürdürülebilir malzemeler kullanma, geri dönüştürülebilir dekor ve kostüm tasarımları geliştirme konusunda bilinç kazandırılıyor. Sinemada Yapımcılık dersinde ise yapım süreçlerinde çevresel etkilerin nasıl minimize edilebileceği öğretiliyor; bütçeleme, lojistik ve tedarik süreçlerinde sürdürülebilirlik odaklı stratejiler ele alınıyor. Bu kapsamlı eğitim modeli, öğrencileri yalnızca teknik becerilerle değil, aynı zamanda çevresel sorumluluk bilinciyle donatarak geleceğin film endüstrisinde fark yaratmalarını sağlıyor.
Başkent Üniversitesi Film Tasarımı ve Yönetimi Bölümü, sürdürülebilir film yapımı konusunda ders içeriklerinin yanı sıra çeşitli projeler, eğitimler ve etkinliklerle öğrencilerin farkındalığını artırmayı hedefliyor. Bölüm, EkoFilm Platformu gibi paydaşlarla iş birliği yaparak ve uluslararası projelerde aktif rol alarak film sektöründe çevresel sürdürülebilirliği teşvik eden uygulamaları destekliyor. Son olarak, Goethe Enstitüsü Ankara ve Kültür ve Turizm Bakanlığı işbirliğiyle düzenlenen “Türkiye-Almanya Yeşil Film Projesi” ile alanında uzman isimler yeşil film yapım süreçleri, set yönetimi, sürdürülebilir senaryo yazımı ve sürdürülebilir gösterim üzerine bilgi ve deneyimlerini bölüm öğrenci ve öğretim elemanlarının yanı sıra, akademi, sektör, kamu kuruluşlarından Türkiye genelinden katılım gösteren sektör paydaşları ile paylaştılar.
Ders içeriklerinin yanı sıra bölüm faaliyetlerinde de sürdürülebilirlik desteklenmeye çalışılıyor. Dijitalleşme sürecine öncelik verilerek öğrenci bilgi sistemi platformu üzerinden ders materyalleri, proje teslimleri, değerlendirmeleri, revizeleri çevrimiçi olarak gerçekleştiriliyor, böylece kağıt tüketimini en aza indirmek mümkün oluyor. Ekipman desteği konusunda ise öğrencilerin ortak kullanabileceği film ekipmanları sağlanıyor, böylece bireysel ekipman tüketimi azaltılarak kaynakların daha verimli kullanılmasına katkıda bulunuluyor. Ayrıca LED ışık sistemleri ve şarj edilebilir piller tercih edilerek enerji tüketiminin minimize edilmesi sağlanıyor. Sekizinci yılına ulaşan “Yeşil Kampüs Kamu Spotu Yarışması” bünyesinde öğrenci projeleri ile çevre bilinci teşvik ediliyor. Bu bütüncül yaklaşım, bölümün sadece eğitimin değil aynı zamanda sektörün dönüşümüne de öncülük eden bir paydaş olmasını sağlıyor.
Sürdürülebilir Film Yapımında İş Birliği Neden Önemli?
Sürdürülebilir Film Okulu Günü 2025 etkinliğinin ikinci bölümünde gerçekleştirilen yuvarlak masa tartışmaları, film eğitimi ve yapım süreçlerinde sürdürülebilirlik konusunda geleceğe yönelik kapsamlı bir vizyon ortaya koydu. Tartışmalarda, karbon ayak izini azaltan üretim pratikleri, sürdürülebilir yapım standartlarının akademik müfredatlara entegrasyonu ve yeşil film yapımına yönelik öğrenci projelerinin teşvik edilmesi gibi konular ele alındı. Film okullarının, projeler için CO₂ bütçesi belirleme, yeşil yapım asistanları (green runners) yetiştirme ve sertifikalı yenilenebilir enerji kullanımı gibi adımlarla öğrencilerini desteklemesi gerektiği vurgulandı. Ayrıca dijitalleşmenin sürdürülebilir eğitimdeki rolü, doğal öğrenme ortamlarının teşviki ve medya üretiminde çevresel etkilerin değerlendirilmesi üzerine öneriler geliştirildi.
Geleceğe dair vizyon, sürdürülebilir film yapımını tekil projeler düzeyinde değil, bütüncül bir kurumsal dönüşüm olarak ele almayı öngörüyor. Bu bağlamda, çevresel standartların uluslararası düzeyde uyumlu hale getirilmesi, sürdürülebilirlik eğitimine yönelik akreditasyon süreçlerinin oluşturulması ve öğretim üyeleri için farkındalık atölyelerinin düzenlenmesi gibi sistematik yaklaşımlar önerildi. Tartışmaların bir diğer önemli başlığı ise yeşil hikâye anlatımı oldu. Öğrencilerin anlatılarını daha sürdürülebilir bir perspektiften oluşturabilmesi için distopya ve ütopik anlatılar arasındaki denge ve çevresel bilinç içeren içeriklerin etkili sunumu gibi unsurların müfredata entegre edilmesi gerektiği vurgulandı.
Bu kapsamlı vizyon film eğitimini yalnızca teknik becerilerle değil, çevresel ve sosyal sorumluluk bilinciyle şekillendirmeyi amaçlayan bir yaklaşımla sektörün geleceğini dönüştürme potansiyeline sahip. Film okulları, yeşil dönüşümün öncüsü olabilir ve sinema sektöründe kalıcı bir fark yaratabilir.
Film Endüstrisinde Yeşil Gelecek Nasıl Olacak?
Sürdürülebilir film yapımı alanında eğitim alan öğrenciler, gelecekteki projelerinde sürdürülebilirlik ilkelerini benimseyerek yeşil yapım standartlarının yaygınlaşmasını sağlayabilir. Üretim süreçlerinde çevre dostu malzemelerin kullanımı, enerji tüketimini azaltan tekniklerin benimsenmesi ve atık yönetimi stratejilerinin uygulanması, film sektöründe dönüşümü hızlandıracaktır. Sonuç olarak, sürdürülebilir bir eğitim modeli, yalnızca bireylerin değil, tüm sektörün çevresel duyarlılık kazanmasına ve daha bilinçli üretim süreçlerine yönelmesine katkı sağlayacaktır.
Bu etkinlik, sadece akademik bilgi paylaşımını değil, aynı zamanda sektörde gerçek bir fark yaratacak adımları da tartışma fırsatı sundu. Berlin Film Festivali (Berlinale) döneminde gerçekleşen bu buluşma, sürdürülebilirlik anlayışını film endüstrisinde yaygınlaştırma noktasında büyük bir motivasyon kaynağı oldu. Etkinliğe katılan üniversite öğrencileri ve akademisyenler, yeni iş birlikleri kurma ve sürdürülebilir film projelerine dair fikir alışverişinde bulunma fırsatı yakaladılar.
Sürdürülebilir film yapımı sadece bir tercih değil, geleceğimiz için bir zorunluluk. Sürdürülebilir Film Okulu Günü gibi etkinlikler, bu bilincin yayılmasına büyük bir katkı sağlayarak sürdürülebilir sinema konusunda atılacak yeni adımlar için ilham vermektedir.