Yazan: Ece Soydam
Türkiye, Avrupa’nın en zengin yaban hayatına sahip ülkelerinden biri. Anadolu coğrafyası, çok çeşitli iklim tiplerine ve yaşam alanlarına ev sahipliği yapıyor. Bu çeşitlilik kuşlardan memelilere, sürüngenlerden endemik bitkilere kadar olağanüstü bir biyoçeşitliliği beraberinde getiriyor. Ancak yurt içinde ve dışında, Anadolu’nun yaban hayatı ne yazık ki pek de bilinmiyor. Bu konuda farkındalık yaratmak için en iyi yöntemlerden biri, sanatsal gücü ve geniş kitlelere ulaşma kapasitesiyle, belgeseller.
Önemli çevre konularını ele almak için yalnızca sorunlara değinen belgeseller yerine yaban hayatı konu alan ve neleri kaybedeceğimizi gösteren belgeseller daha etkili olabiliyor. Bu önemli sorumlulukla, dünyada birçok ülkede uzun yıllardır yaban hayatı belgesel film festivalleri düzenleniyor.
15-18 Mayıs 2025 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleşen Ankara Uluslararası Yaban Hayatı Belgesel Film Festivali, Türkiye’de bu alanda düzenlenen ilk festival.
Bir İlk: Türkiye’de Yaban Hayatı Belgesel Festivali
İnsanların doğadan uzaklaştığı ve çevre sorunlarının arttığı bu dönemde yaban hayatın güzelliğini, gizemini, önemini ya da kırılganlığını anlatan belgeseller Türkiye’de ilk kez bir festival ortamında izleyiciyle buluştu.
Anadolu’nun eşsiz yaban hayatına dikkat çekmek, doğa koruma çalışmalarına katkı sağlamak ve yaban hayatı belgeselciliğinin gelişimini desteklemek amacıyla düzenlenen festival, dünyanın dört bir yanından belgeselcileri ve doğaseverleri bir araya getirdi.
Festivalin Amaçları
– Türkiye’nin yaban hayatına ulusal ve uluslararası alanda ilgi çekmek, Anadolu’nun sahip olduğu zengin yaban hayatını tanıtmak,
– Seminerler, paneller, söyleşiler aracılığıyla doğa koruma çalışmalarına katkı sağlamak,
– Türkiye’de yaban hayatı belgeselciliğini geliştirmek ve bu gelişimin etik, teknik, yaklaşım olarak doğru yönde olmasını sağlamak,
– Türk belgeselcilerini yaban hayatı konusunda belgesel üretmeye teşvik etmek
– Yabancı belgeselcileri Türkiye’de yaban hayatı belgeselleri üretmeye teşvik etmek,
– Türk ve dünya yaban hayatı belgeselcilerini bir araya getirerek iş birliği ve iletişim ağları oluşturmak,
– Türk izleyicisini televizyonda ya da internette yer almayan, uluslararası çapta başarılı yaban hayatı belgeselleriyle ve bu belgesellerin ekipleriyle bir araya getirmek.
Bu amaçlar doğrultusunda festival, hem Türkiye’de hem de dünyada yeni iş birliklerine ve ortak yapımlara ilham verecek bir zemin oluşturdu.
Yarışma ve Etkinlikler
Ankara Uluslararası Yaban Hayatı Belgesel Film Festivali kapsamında kısa ve uzun metraj olmak üzere iki kategoride düzenlenen belgesel film yarışmasına 89 ülkeden 691 başvuru yapıldı. Daha ilk yılında dünya çapında gördüğü ilgi, festivalin uluslararası belgeselciler tarafından da ilgiyle karşılandığını gösterdi.
Her iki kategoride finale kalan yedişer belgesel, farklı ülkelerden yaban hayatı öykülerini Ankara izleyicisiyle buluşturdu. Türkiye’den yarışma dışı belgesellerin de yer aldığı programda yönetmen söyleşilerinin yanı sıra birçok etkinlik de gerçekleşti.
Festivale çeşitli ülkelerden toplam 9 finalist film temsilcisi, 4 yarışma dışı gösterim temsilcisi ve 10 jüri üyesi konuk olarak katıldı.
Festivalde dört gün boyunca şu etkinlikler yer aldı:
– Yaban hayatı temalı belgesel film gösterimleri
– Film ekipleriyle söyleşiler
– Alanında uzman isimlerin katılımıyla panel ve sunumlar
– Kısa ve uzun metraj kategorilerinde uluslararası belgesel film yarışması
Tüm finalist filmler ile özel gösterim filmleri ve yönetmen söyleşileri aracılığıyla dünyanın farklı bölgelerinden yaban hayatı öykülerine yer verildi. Norveç’teki çevre sorunlarından Nepal’deki insan-yaban hayatı çatışmasına, Afrika’daki çöl aslanlarından İran’daki leoparlara kadar çok farklı konuları ele alan belgeseller izleyicilerin duygularına hitap ederken, bu filmler aracılığıyla önemli çevre konuları gündeme geldi.
Yaban hayatı belgesellerinin gücü tam olarak buradan geliyor. Çarpıcı öyküler sayesinde, iklim değişikliği, sürdürülebilirlik ve doğa koruma konularında farkındalık yaratılıyor.
Sunumlar ve Paneller
Belgesel gösterimlerinin yanı sıra düzenlenen etkinlikler arasında yer alan iki sunum, yaban hayatı belgesellerinin doğa koruma ve sürdürülebilirlik bakımından önemine iki farklı açıdan vurgu yaptı.
Birleşmiş Milletler GEF Küçük Destek Programı (SGP) Ulusal Koordinatörü Gökmen Argun’un “Koruma Çalışmalarında Yaban Hayatı Filmleri” sunumu, bu türdeki belgesellerin çevre farkındalığı yaratmak ve bilimsel çalışmalara katkı sağlamak için ne kadar etkili bir araç olduğuna değindi.
EkoFilm Platformu kurucu ortağı Nurten Bayraktar’ın “Belgesel Film Yapımının Çevre Etkisi ve Sürdürülebilir Film Yapımı” sunumu ise sinema filmlerinde olduğu gibi, yaban hayatı belgesellerinin yapım süreçlerinde de sürdürülebilirliğin önemini vurguladı.
Yaban Hayatı Belgesel Yapımında Sürdürülebilirlik
Çok çeşitli konulardaki sinema filmleri ya da belgesellerin aksine, yaban hayatı belgesellerinin içeriği zaten doğa ve çevre odaklı oluyor. Yalnızca tek bir yaban hayvanı türünü anlatan belgeseller bile genellikle o türün karşı karşıya olduğu tehditlere ve yaşam alanındaki çevre sorunlarına değiniyor. Bu belgesellerin yapım aşamasının ise büyük bütçeli sinema filmlerine göre çevreye daha az zarar verdiği söylenebilir. Çünkü işin doğası gereği genellikle arazi koşullarında, küçük ekiplerle, minimum teknik ekipmanla ve yapay ışıklandırma kullanmadan, doğal ortamda çalışılıyor.
Büyük bütçeli yaban hayatı belgesellerinde ise daha kalabalık ekipler ve ulaşılması güç bölgelere seyahatler nedeniyle durum biraz daha farklı olabiliyor. Ancak yine de çevreye duyarlılık konusunda titiz ve dikkatli davranılıyor. Örneğin seyahat sayısını azaltmaya çalışarak yerel ekiplere öncelik vermek, şarj edilebilen aküler kullanmak, doğal ışıktan yararlanmak, doğada atık bırakmamak ve kurgu aşamasında çevre dostu yöntemler kullanmak gibi birçok uygulama önem kazanıyor.
Yalnızca yaban hayatı belgesellerinin yer aldığı Ankara Uluslararası Yaban Hayatı Belgesel Film Festivali’nin organizasyonunda da sürdürülebilirlik konusuna özen gösterildi. Özellikle, etkinlikten sonra çöpe atılan plastik yaka kartları yerine boyun askısı olan küçük bez çantaların tercih edilmesi birçok kişinin takdirini topladı. Konukların festivalden sonra da kullanabileceği, kumaş kalemiyle isimlerinin yazıldığı bu boyunluklar, yeniden kullanım için etkili bir çözüm oldu.
Dayanışma ve Katılım
Yaban hayatı konu alan bir festival düzenlemek, kaynaklar bakımından dikkatli olmayı gerektiriyor. Bu nedenle festivalin ilk yılı, büyük sponsor firmalar yerine Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği,T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi kurumların sağladığı fonlar ile hayata geçirilebildi. Ayrıca belediyeler ve çeşitli derneklerin sunduğu olanaklar, küçük kuruluşların desteği ve ayni katkıları da festivalin gerçekleşmesinde büyük rol oynadı.
Festivalin Ankara’da düzenlenmesi ise organizasyon bakımından tam bir dayanışma örneği oldu. Özellikle festivalin gerçekleştiği dört gün boyunca belgeselciler, televizyoncular, bilim insanları, doğaseverler ve gönüllüler tüm etkinliklere katkı sağladı. Sunuculuktan çevirmenliğe, jüri sorumlusundan danışma görevlisine, teknik sorumludan konuk mihmandarına kadar çok çeşitli görevleri üstlenen onlarca kişi, festivalin başarıyla gerçekleşmesine büyük katkı sağladı.
Ankara izleyicisi ise festivale büyük ilgi göstererek her zamanki gibi farkını ortaya koydu. Yalnızca belgesel izleyerek değil, gösterim ve sunum söyleşilerinde sorular sorarak, yorumlar yaparak da etkinliklerin verimli ve karşılıklı etkileşime açık geçmesini sağladılar.
Sonuç ve Gelecek
Çok küçük bir ekip ve sınırlı kaynaklarla gerçekleşen festivalin geleceği konusundaki belirsizlikler, bu girişimin yalnızca bir kez düzenlenmiş bir etkinlik olarak kalmasına neden olabilir. Oysa bu tür bir festivalin uzun vadede sürdürülmesi, Türkiye’nin yaban hayatının uluslararası alanda tanıtımı açısından büyük önem taşıyor.
Ankara Uluslararası Yaban Hayatı Belgesel Film Festivali, yine de daha ilk yılında hedeflediği pek çok amaca ulaştı: Dünyadan belgeselcileri Ankara’da buluşturdu, yeni iş birliklerine vesile oldu, genç belgeselcileri ve doğa korumacıları motive etti.
Web sitesi www.aywff.com
Instagram Ank_YabanWildFF
Twitter (X) Ank_YabanWildFF
Facebook Ankyabanwildff
Youtube Ank_yabanwildff